De module Schematherapie en de Gezonde volwassene: drie pijlers van welbevinden

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing Behandelen (1 PE-punt)

In deze samenvatting van het PsyXpert-nascholingsartikel ‘De module Schematherapie en de Gezonde volwassene: drie pijlers van welbevinden’ wordt de module Schematherapie en de Gezonde volwassene (ST-GV) geïntroduceerd. Er wordt specifiek ingegaan op het werken met persoonlijke waarden, die een centrale rol spelen in de module. De andere twee pijlers van de module zijn psycho-educatie over stress en welbevinden, en werken aan zelfcompassie. De module als geheel is inhoudelijk gestoeld op de integratie van schematherapie en positieve psychologie.

De ST-GV is een interdisciplinaire benadering, waarbij we ervan uitgaan dat de ‘Gezonde volwassene’ ook integratief met schematherapie te versterken is: het is de kant van de cliënt die kiest voor positieve verbondenheid en verstandige keuzes gericht op de basisbehoeften en groei. Mentale veerkracht is een overkoepelende term die afkomstig is uit de positieve psychologie en goed aansluit bij en geïntegreerd kan worden in (schema)therapie.

Psycho-educatie
Om een meer persoonsgerichte benadering te combineren met een meer klachtgerichte benadering is psycho-educatie van belang. Daartoe worden de drie emotiesystemen van onze hersenen aangehaald: het beschermingssysteem (een te sterke ontwikkeling is zichtbaar bij mensen die steeds op hun hoede zijn, gericht op mogelijke dreiging en afwijzing), het kalmeringssysteem (onderontwikkeling hiervan leidt tot moeite met herstellen in een veilige situatie) en het jaagsysteem (bij overprikkeling is er een nadruk op materiële rijkdom of status, resulterend in verslavingsgedrag). De balans tussen de systemen is bepalend voor hoe wij ons voelen en gedragen.

Persoonlijke waarden
Waarden worden gezien als een mooie insteek om de persoon van de cliënt meer in beeld te brengen en de Gezonde volwassene een duidelijke richting te geven. Aan de persoonlijke waarden kunnen basisbehoeften en doelen worden gekoppeld. Boodschappen vanuit schema’s en modi kunnen het leven vanuit waarden of zelfcompassie overschaduwen.

Vier stappen
Het onderdeel Persoonlijke waarden kan in praktische zin uit vier stappen bestaan. De eerste is gericht op psycho-educatie over persoonlijke waarden en waarom ze van belang zijn als tegenwicht tegen stress. De tweede is een imaginatieoefening om te achterhalen op welke manier persoonlijke waarden voor iemand belangrijk zijn. De derde stap is het kiezen van drie belangrijke persoonlijke waarden, en de vierde het monitoren van scores en veranderingen in persoonlijke waarden in het dagelijks leven.

Zelfcompassie
Een derde pijler uit deze module, naast psycho-educatie en persoonlijke waarden, is zelfcompassie. Gesteld wordt dat zelfcompassie een tegengif is tegen zelfondermijning, zelfkritiek en niet kunnen loskomen van negatieve gedachten. In de module wordt er met de imaginatieoefening gewerkt aan zelfcompassie. Zelfcompassie helpt onder meer om te gaan met schaamte, kan mensen helpen trauma’s uit de kindertijd te verwerken en de veerkracht te vergroten. Hoewel er geen grote onderzoeken zijn geweest naar dit effect, is er voldoende bewijs dat zelfcompassie bescherming biedt, zelfwaardering kan vergroten en daarmee ook het gevoel van veiligheid en verbondenheid kan versterken.

Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘De module Schematherapie en de Gezonde volwassene: drie pijlers van welbevinden’ door Drs. Anne-Marie Claassen (psychotherapeut en programmamanager) en drs. Jenny Broersen (klinisch psycholoog). Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2018-3. Na het bestuderen van dit artikel:

• Weet u wat een interdisciplinaire benadering is tussen schematherapie en de positieve psychologie;
• Kent u de kracht van de combinatie van schematherapie en positieve technieken;
• Weet u wat het verschil is tussen basisbehoeften, doelen en waarden;
• Weet u hoe de oefening ‘leven vanuit persoonlijke waarden’ toe te passen.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.