Geaccrediteerde nascholing
Menu

“De shift van alleen maar ziekte naar het volle leven, dat is voor mij de essentie”

Interview met Ernst Bohlmeijer

Door op 01-06-2018

‘Welbevinden beschermt tegen allerlei vormen van psychopathologie’

Samenvatting - Interview met hoogleraar geestelijke gezondheidsbevordering Ernst Bohlmeijer

Ernst Bohlmeijer is psycholoog en sinds 2011 hoogleraar geestelijke gezondheidsbevordering aan de Universiteit Twente. Bohlmeijer promoveerde op onderzoek naar de effecten van het werken met levensverhalen bij mensen in de derde levensfase. Zijn onderzoek richt zich onder andere op het onderbouwen en evalueren van interventies die zijn gebaseerd op acceptance and commitment therapy (ACT), positieve psychologie en compassion focused therapy. Nascholingsmagazine PsyXpert interviewde Bohlmeijer en ging daarbij onder meer dieper in op de positieve psychologie.

Klachten en welbevinden
Positieve psychologie lijkt soms een verzamelnaam voor een bepaalde richting binnen de psychologie, die meerdere benaderingen omvat. Maar wat is het nu eigenlijk? Bohlmeijer benadert die vraag graag breed. “De positieve psychologie is één bron, maar tijdens het landelijke congres positieve psychologie, afgelopen voorjaar, werd een model gepresenteerd dat inhoudt: aan de ene kant zijn klachten belangrijk, als je kijkt naar de uitkomst van behandeling; maar aan de andere kant is het welbevinden, het positief functioneren, ook van waarde.”

Volgens de Twentse hoogleraar fluctueert het onderliggende proces; soms zie je klachten wat meer opkomen, en op andere momenten is het welbevinden beter. Bohlmeijer: “Dat onderliggende proces zou je, heel generiek, het vermogen tot adaptatie kunnen noemen.”

Het gaat volgens hem om een totale, evenwichtige benadering in de klinische psychologie, die soms wat meer klachtgericht en soms wat meer gericht is op veerkracht en welbevinden. “Ik denk dat dat een model van duurzame geestelijke gezondheid kan zijn waarin beide benaderingen naast elkaar kunnen bestaan, beide goed in zichzelf, elkaar aanvullend en soms elkaar versterkend.”

Goed functioneren
De term komt geregeld terug in gesprek met Bohlmeijer: ‘welbevinden’. Wat bedoelt hij daar nu precies mee? “ ‘Welzijn’, ‘welbevinden’, het omvat eigenlijk een aantal aspecten,” aldus de hoogleraar. “Natuurlijk omvat het emotioneel welzijn; dat is wat we sneller met ‘geluk’ bedoelen, het subjectieve geluksgevoel of positief affect, een soort tevredenheid met het eigen leven. Maar voor mij staat in welbevinden veel meer centraal dat wat wij ‘psychologisch welbevinden’ noemen. Dat omvat meer je functioneren.” Hieronder vat Bohlmeijer onder meer zaken als zelfacceptatie, voldoende autonomie, een aantal positieve relaties hebben in het leven en het idee van persoonlijke groei en persoonlijke ontwikkeling.

Bescherming
Bohlmeijer denkt dat als mensen wat meer welbevinden ontwikkelen, dat hen ook zal beschermen tegen allerlei vormen van psychopathologie. Daarnaast verwacht hij dat de kans op een psychische stoornis af zal nemen. “Daar hebben we de afgelopen vijf jaar veel onderzoek naar gedaan. Dat onderzoek laat zien dat welbevinden de kans op het ontstaan van psychische stoornissen substantieel verkleint.”

In de toekomst hoopt Bohlmeijer dat reguliere stromingen meer zullen samengaan. Die integratie wil hij ook meer consequent gaan doorvoeren in het onderwijs aan de Twentse studenten. “We gaan ze veel vertrouwder maken met beide kanten van het model. We blijven ze heel goed leren wat psychopathologie is, en verklarende diagnostiek en de basis van cognitieve gedragstherapie zoals die is ontwikkeld. Maar we gaan ook systematisch, in alle vakken, aandacht geven aan de positieve geestelijke gezondheid. Zodat behandelaren in de intakefase leren vragen waar het goed gaat, of een assessment tool kunnen inzetten om de sterke kanten van iemand in kaart te brengen, of diens welbevinden. Je moet als behandelaar tussen beide polen kunnen switchen.”

Naar het volle leven
Is de positieve benadering dan ook geschikt voor cliënten met ernstige persoonlijkheidsproblematiek, hechtingsstoornissen, ernstig trauma? Ja, denkt Bohlmeijer. Hoewel hij het belang van timing benadrukt, is hij ervan overtuigd dat de benadering ook bij deze cliënten kan werken.

“Ik zeg altijd: hoe kun je tot een zo goed mogelijk leven komen en tot betekenis van jouw leven in aanwezigheid van die kwetsbaarheid die je hebt. Zo benader ik het dus. Dan heb ik het niet over geluk, maar op een geven moment, met een goede timing, hoop je dat patiënten zich gaan afvragen: oké, hoe ga ik hier nou mijn leven mee vormgeven? Die shift van alleen maar ziekte naar het volle leven, dat is voor mij de essentie.”

Dit is een sterk verkorte versie van het interview met Ernst Bohlemijer, zoals dat is verschenen in PsyXpert, editie 2018-2. Het artikel in zijn geheel lezen? Of het gehele gesprek op video bekijken? Neem een abonnement op PsyXpert via www.psyxpert.nl/abonneren.

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Claassen, A.M.T.S.
Logt, G.J.
Thema Interview
Publicatie 1 juni 2018
Editie PsyXpert - Jaargang 4 - editie 2 - 2018-2