''De effectiviteit van depressiebehandeling moet - én kan! - verbeterd worden''

"De effectiviteit van depressiebehandeling moet - én kan - beter worden"

Samenvatting van het interview met Ellen Driessen

Ellen Driessen is universitair docent klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en GZ-psycholoog. In 2013 promoveerde zij cum laude op een onderzoek naar de effectiviteit van kortdurende psychotherapieën voor depressie. Daarna zette zij haar onderzoek op dit gebied voort. Jurrijn Koelen, redactielid van PsyXpert, ging met Driessen in gesprek over de vraag hoe effectief behandeling voor depressie eigenlijk is, de rol van psychodynamische psychotherapie, big data, en hoe de effectiviteit van depressiebehandeling kan worden verbeterd.

Driessens promotieonderzoek bestond uit een grote gerandomiseerde studie in de toenmalige tweedelijns GGZ in Amsterdam – wat je nu de specialistische GGZ zou noemen. Door middel van loting werden 341 mensen met een depressie aan cognitieve gedragstherapie (CGT) of kortdurende psychodynamische steungevende psychotherapie (KPSP) toegewezen. “Een ontzettende klus”, vertelt ze. “We zijn zeven jaar bezig geweest om dat voor elkaar te krijgen. Het is nog altijd de grootste vergelijkende studie naar CGT en psychodynamische therapie voor depressie.”

Geen significante verschillen
Driessen bekeek welke van de twee behandelingen het meest effectief is. “Welnu, er zijn geen significante verschillen tussen die twee therapieën, naar welke uitkomstmaat je ook kijkt,” legt de universitair docent uit. “We hebben aangetoond dat psychodynamische therapie niet onderdoet voor CGT in de tweedelijns GGZ. Die bevinding is later ook gerepliceerd in een groot Amerikaans onderzoek, dat erg op het onze lijkt.”

Behandelselectietool
In 2018 ontving Driessen een Veni-beurs voor onderzoek naar welke depressiebehandeling voor wie het beste werkt. Driessen vertelt wat ze precies gaat onderzoeken. “Het doel van het onderzoek is een tool, een instrument, te ontwikkelen waarmee we mensen met een depressie kunnen matchen met de behandeling die voor hen de grootste kans van slagen heeft op basis van hun persoonlijke kenmerken. Een tool om de behandelselectie voor depressie te personaliseren. Met als doel de bestaande behandelmethoden die we hebben voor depressie, en die in principe ook werken, efficiënter te gebruiken.

Het gaat om een groot internationaal project waarin op drie zaken wordt gefocust. “Allereerst gaan we een data-analysestrategie ontwikkelen om mensen te matchen met hun optimale behandeling, die gebruikt kan worden in gecombineerde data van meerdere klinische studies. Het tweede doel van mijn onderzoek is het bouwen van een database met patiëntgegevens uit alle beschikbaar klinische studies wereldwijd naar de meest gebruikte behandelmethoden voor depressie. Wanneer we de data-analysestrategie ten slotte toepassen op de database, kom je bij het einddoel: het ontwikkelen van de behandelselectie tool.”

Meerwaarde
De meerwaarde van haar nieuwe onderzoek ligt volgens Driessen op meerdere vlakken. “Enerzijds ligt de meerwaarde in het combineren, het kijken naar verschillende kenmerken, zowel van de persoon als van de depressie. In huidig onderzoek wordt vaak één kenmerk eruit gelicht, bijvoorbeeld de ernst van de depressie, in hoeverre die de uitkomst voorspelt. Of we kijken naar leeftijd. Ik denk dat de kracht van dit onderzoek is dat we heel systematisch kijken naar alle variabelen, alle kenmerken, van de persoon en van de depressie, die consistent in de studies zijn gemeten.”

Een andere meerwaarde van haar onderzoek is dat meerdere behandelingen worden vergeleken. Driessen: “We kijken naar antidepressiva, CGT, psychodynamische therapie en interpersoonlijke psychotherapie. In andere studies gaat het vaak steeds om twee vormen. Met dit onderzoek proberen we dichter bij de klinische realiteit te komen. Want in de klinische realiteit gaat het niet om een keuze tussen twee, maar om een keuze uit meerdere behandelingen.”

PsyXpert
Dit is een verkorte versie van het interview met Ellen Driessen, zoals dat is verschenen in PsyXpert, editie 2019-2. Het artikel in zijn geheel lezen? Of de video-opname van het gesprek bekijken? Kijk op www.psyxpert.nl/abonneren.