Geaccrediteerde nascholing
Menu

Diagnostiek volgens de schematherapie

het gebruik van de casusconceptualisatie als een werkmodel

  • 00Diagnostiek volgens de schematherapie
  • 01De casusconceptualisatie
  • 02De gegevensbronnen voor de casusconceptualisatie
  • 03Casusconceptualisatie met modi; het modusmodel
  • 04De geïntegreerde casusconceptualisatie met schema’s en modi
  • 05Van tweedimensionaal naar driedimensionaal: van statisch model naar een werkmodel
  • 06Conclusie
  • 07Reacties (0)

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing

Schematherapie is een integratieve vorm van psychotherapie. Belangrijke elementen in de schematherapie, naast schema’s en modi, zijn het temperament van de cliënt, de hechting, de basisbehoeften en copingmechanismen. Deze elementen zijn de brongegevens bij de start van de behandeling door het maken van een werkmodel, de zogenaamde casusconceptualisatie (CC). In deze samenvatting van een PsyXpert-nascholingsartikel gaan we in op wat een CC is en wat van belang is om er een werkmodel voor en van de cliënt van te maken.

Het conceptualiseren van de problematiek van de cliënt is een belangrijk aspect binnen de schematherapie. Het uitkristalliseren van de verschillende concepten binnen de schematherapie wordt door therapeut en client samen gedaan. De therapeut begeleidt de cliënt door linken te leggen tussen het tekort aan basisbehoeften en de negatieve aanpassingen, patronen of schema’s die daardoor zijn ontstaan.

Zes hoofddoelen
Grondlegger van de schematherapie Yeffrey Young beschrijft zes hoofddoelen in de beginfase van diagnostiek en voorlichting. Deze zes hoofddoelen krijgen dan ook vorm in het formulier van de CC, waarin deze ingrediënten behalve woordelijk ook grafisch worden weergegeven. Stap 6 wordt in dit artikel de casusconceptualisatie genoemd.

  1. Het vaststellen van disfunctionele levenspatronen
  2. Het vaststellen en oproepen van oude onaangepaste schema’s
  3. Inzicht krijgen in de oorsprong van schema’s in de kindertijd en adolescentie
  4. Het vaststellen van copingstijlen en -reacties
  5. Beoordelen van temperament
  6. Dit alles samenvoegen: de conceptualisering

Format
Er zijn meerdere formats beschikbaar om te komen tot een CC. Het meest gebruikte formulier voor het opstellen van de CC is te downloaden op de website van de schematherapievereniging voor leden (www.schematherapie.nl). De inhoud sluit in grote lijnen aan bij de zes hoofddoelen. Over de invulling van het format of formulier bestaat grotendeels consensus vanuit de verschillende vormen van schematherapie; het gaat om het uitvragen van de levensgeschiedenis, zelfrapportage in de vorm van vragenlijsten, een diagnostische imaginatie en informatie vanuit de context. Dit laatste betreft bijvoorbeeld een heteroanamnese, maar ook wat er in de therapeutische relatie gebeurt.

Modusmodel
Naar aanleiding van onderzoek naar schema’s en modi is er een switch gekomen. In het werken met persoonlijkheidsproblematiek wordt het accent meer gelegd op de modi, de ‘state’ of gevoelstoestand, in plaats van op de ‘trait’. Een globale richtlijn om te gaan werken met modi in plaats van met schema’s heeft te maken met de ik-sterkte van de cliënt. Samenvattend kan gesteld worden: hoe minder ‘Gezonde volwassene’, hoe meer er gewerkt kan worden met de CC gebaseerd op modi. Het meest onderzochte en gebruikte modusmodel is dat van Arntz en Jacob.

Belangrijk om te benadrukken is dat de gegevensbronnen voor de invulling van het format van de CC niet zonder gezamenlijk overleg tussen de therapeut en de cliënt kunnen worden overgenomen. Met andere woorden, het materiaal moet gezamenlijk worden geïnterpreteerd.

---

Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Diagnostiek volgens de schematherapie; het gebruik van de casusconceptualisatie als een werkmodel’ door drs. Anne-Marie Claassen (psychotherapeut/programmamanager) en drs. Marieke van Meeteren (klinisch psycholoog en psychotherapeut). Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2019-1. Na het bestuderen van dit artikel:

  • welke verschillende vormen van casusconceptualisatie er zijn binnen de schematherapie;
  • welke vragenlijsten en technieken informatie opleveren om invulling te geven aan casusconceptualisatie;
  • wat de rol van de cliënt zelf is bij het werken met en aan de casusconceptualisatie;
  • hoe het nieuwe werkmodel er in de toekomst gaat uitzien.

---

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Claassen, A.M.T.S.
van Meeteren , M.T.
Thema Hoofdartikel - Diagnostiek
Accreditatie 1 accreditatiepunt
Publicatie 29 maart 2019
Editie PsyXpert - Jaargang 5 - editie 1 - 2019-1

Leerdoelen

Na het bestuderen van dit artikel weet u:

  • welke verschillende vormen van casusconceptualisatie er zijn binnen de schematherapie;
  • welke vragenlijsten en technieken informatie opleveren om invulling te geven aan casusconceptualisatie;
  • wat de rol van de cliënt zelf is bij het werken met en aan de casusconceptualisatie;
  • hoe het nieuwe werkmodel er in de toekomst gaat uitzien.