Geaccrediteerde nascholing
Menu

Psychotherapie bij veteranen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS)

Door op 21-09-2019
  • 00Inleiding
  • 01Definitie veteraan en aantallen
  • 02Militaire context
  • 03Kenmerken veteranen met psychosociale klachten
  • 04Behandeling 
  • 05Belemmerende factoren
  • 06‘Can do’-mentaliteit
  • 07Normen en waarden, agressie
  • 08Negatieve zelfkritiek als moderator
  • 09Affectfobie
  • 10Moral injury
  • 11Innovatieve behandelingen 
  • 12Conclusies en tips
  • 13Reacties (0)

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing

Momenteel zijn er meer dan 100.000 veteranen in Nederland. Velen van hen kampen met psychische problemen. De behandeling van veteranen kent veel uitdagingen, die te maken hebben met specifieke beroepsgerelateerde aspecten van het militair-zijn, de context van de missie waarin de traumatisering heeft plaatsgevonden en persoonlijkheidsfactoren. Deze samenvatting van een PsyXpert-nascholingsartikel gaat tevens in op innovatieve behandelingen als HITT, 3MDR, MDMA-ondersteunende psychotherapie, en lotgenotencontact in groepsbehandelingen.

Cijfers en klachten
Uit onderzoek door Eekhout et al. onder Nederlandse veteranen komt naar voren dat circa 4-6% van de veteranen na een uitzending posttraumatische stressklachten ontwikkelt. Onderzoek naar psychosociale problemen bij buitenlandse militairen na uitzending geven het volgende beeld: een toename van depressieve stoornissen, angststoornissen en posttraumatische stressstoornissen. Daarnaast wordt er in meerdere studies, waaronder ook onderzoek naar de Nederlandse uitgezonden militairen, een toename aan agressie en hostiliteit gesignaleerd bij veteranen na uitzending.

Militaire context
Bij de behandeling van PTSS bij veteranen is het van belang bewust te zijn van de militaire context. Zo is elke militair 24/7, dus ook buiten werktijd, onderworpen aan de Wet militair tuchtrecht, in de volksmond de krijgstucht. Daarnaast kent Defensie kent een rangen- en standensysteem. Het gemiddelde opleidingsniveau van de Nederlandse krijgsmacht ligt relatief laag. De militaire context kent verder een onderling sterke verbondenheid en sociale cohesie, vakjargon met veel afkortingen en een strikte classificatie van veiligheidsrisico’s en beroepsgeheimen, waardoor het veteranen niet geoorloofd is over diverse ervaringen tijdens het werk in of buiten Nederland te vertellen.

Belemmerende factoren
Redelijk veel veteranen met PTSS profiteren minder goed van de reguliere behandeling, die voornamelijk bestaat uit traumagerichte cognitieve gedragstherapie met imaginaire exposure en/of exposure in vivo of eye movement desensitization reprocessing (EMDR). De specifieke traumatische ervaringen (gevechtshandelingen) en de hoge mate van comorbiditeit naast de PTSS zijn van invloed op het behandelproces. Ook de levensfase van de patiënt waarin hij of zij bij defensie is gestart, vaak op jonge leeftijd, speelt een rol. Daarnaast ervaren patiënten de bejegening en de werkwijze in de GGZ als haaks staand op de militaire context. Ook zijn militairen doorgaans doeners, geen denkers.

Innovatieve behandelingen
Een van de innovatieve behandelingen is hoog-intensieve traumatherapie (HITT), waarbij intensivering van het aantal traumagerichte sessies in een of twee weken geldt. Hierbij wordt tweemaal daags anderhalf uur exposure of EMDR afgewisseld met een lichaamsgericht aanbod zoals yoga of sport, soms aangevuld met beeldende therapie. Een andere nieuwe veelbelovende traumabehandeling is multimodular Motion Assisted Memory Desensitization and Reprocessing (3MDR). Hierbij heeft de patiënt een actieve rol: hij of zij loopt gedurende de gehele traumasessie op een loopband, terwijl er op een scherm voor hem meerdere zelfgekozen beladen foto’s van traumatische herinneringen de revue passeren. Na blootstelling aan een foto gedurende enkele minuten, volgt een afleidende stimulus, zoals ook bij EMDR, in de vorm van een rode bol met cijfers in het beeldscherm. Als eerste in Nederland wordt er dit jaar gestart met psycholytische psychotherapie met MDMA bij veteranen met ernstige PTSS. In de jaren tachtig werd MDMA al als effectief middel gezien bij de behandeling van PTSS, maar het middel werd in Nederland verboden (Opiumwet). Andere innovatieve behandelingen zijn een geïntegreerd aanbod van beeldende en groepspsychotherapie en lotgenotencontact.

PsyXpert
Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Psychotherapie bij veteranen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS)’ door drs. Beijka Mensink (psychotherapeut en gz-psycholoog in opleiding tot specialist) en dr. Hans Rohlof (psychiater en psychotherapeut). Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2019-3. Na het bestuderen van dit artikel:

  • weet u dat het behandelen van veteranen met PTSS kennis vereist van de defensiecultuur, uitzendinformatie en militaire spreektaal, voor een gepaste bejegening van de patiënt;
  • weet u dat het voor het behandelen van veteranen met PTSS nodig is inzicht te hebben in de context waarbinnen de veteraan is getraumatiseerd;
  • kunt u een keuze maken uit de verschillende behandelingen op grond van de gegevens die u verzameld hebt;
  • kunt u haalbare doelen stellen bij de behandeling van veteranen met PTSS;
  • weet u wat voor de behandeling van veteranen nodig is in uw instelling;
  • weet u hoe de behandeling van veteranen opgezet kan worden, gebruikmakend van de expertise van de verschillende instellingen.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Mensink, B.M.
Rohlof, J.G.B.M.,
Thema Hoofdartikel - Behandelen
Accreditatie 1 accreditatiepunt
Publicatie 21 september 2019
Editie PsyXpert - Jaargang 5 - editie 3 - 2019-3

Leerdoelen

Na het lezen van dit artikel:

  • weet u dat het behandelen van veteranen met PTSS kennis vereist van de defensiecultuur, uitzendingen, militaire spreektaal en gepaste bejegening; 
  • weet u dat het voor het behandelen van veteranen met PTSS nodig is inzicht te hebben in de context waarbinnen de veteraan is getraumatiseerd;
  • kunt u een keuze maken uit de verschillende behandelingen op grond van de gegevens die u verzameld hebt;
  • kunt u haalbare doelen stellen bij de behandeling van veteranen met PTSS;
  • weet u wat voor de behandeling van veteranen nodig is in uw instelling;
  • weet u hoe de behandeling van veteranen opgezet kan worden, gebruikmakend van de expertise van de verschillende instellingen.