Tinnitus distress

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing (1 PE punt)

Tinnitus, ook wel oorsuizen genoemd, is een aandoening van het akoestisch systeem die gepaard gaat met het waarnemen van geluiden in het hoofd, die niet door anderen kunnen worden waargenomen. Naar schatting lijdt 15-30% van de westerse bevolking aan deze kwaal. Psychologen en psychiaters komen deze patiëntengroep regelmatig tegen met comorbide stemmingsklachten. Dit is een beknopte samenvatting van het artikel zoals verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, waarin diverse verklaringsmodellen en behandelmogelijkheden van tinnitus worden besproken, waaronder EMDR.

Tinnitus gaat gepaard met het horen van sis-, fluit-, brom-, piep- of andere tonen in één of beide oren. De aandoening komt bij 10-30% van de bevolking voor en bij 1-5% in ernstige mate. De prevalentie van chronische tinnitus neemt toe met de leeftijd, met een piek van 14,3% bij mensen in de leeftijd van 60 tot 69 jaar. Ten gevolge van de tinnitus kunnen andere problemen ontstaan. Veelgenoemde comorbide klachten in alle leeftijdscategorieën zijn slaapproblemen, depressie/suïcidaliteit, angst- en concentratiestoornissen. Daarnaast zijn er sociale gevolgen.

Verklaringsmodellen
Er bestaan verscheidene psychologische verklaringsmodellen van tinnitus. Het neurofysiologisch model beschrijft hoe gehoorverlies of andere auditieve oorzaken een verminderde afferente input naar het centraal auditief systeem tot gevolg kunnen hebben. In reactie hierop kunnen manifestaties van neurale plasticiteit optreden om te compenseren voor deze verstoorde perifere input. In het neuropsychologisch verklaringsmodel uit 2010 van Wagenaar et al. worden tinnitus en hyperacusis beschreven als aan elkaar verwante symptomen van mentale overbelasting.

Het ontstaan en blijven bestaan van tinnitus-distress kan ook verklaard worden door principes van klassieke en operante conditionering, zoals in het leertheoretisch model. Het cognitieve gedragsmodel stelt dat de ideeën van de patiënt over het tinnitusgeluid en de gedragsveranderingen in reactie hierop, een centrale rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van de tinnitus-last. Het fear-avoidance model is een subtype van het cognitief gedragsmodel.

Behandeling
Momenteel worden er meerdere medische en psychologische behandelingen of combinaties ervan aangeboden. De richtlijn KNO Tinnitus noemt de volgende behandelingen: audiologische consultatie, geluidverrijkende therapie, tinnitus retraining therapie (TRT), cognitieve gedragstherapie (CGT), cochleaire implantatie (CI), repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS), transcranial direct current stimulation (TDCS), medicatie en akoestische neuromodulatietherapie. Veel van de medische behandelingen zijn onvoldoende onderzocht, het wetenschappelijk onderzoek heeft onvoldoende bewijskracht of er wordt geen effectiviteit gevonden.

EMDR
Een relatief nieuwe behandelmogelijkheid is EMDR. Recent is door Rikkert et al. voor het eerst in een multicentre pilotstudie aangetoond dat EMDR effectief blijkt in het verlagen van tinnitus-distress. De onderzoeksgroep bestond uit 35 volwassenen tussen 18 en 65 jaar met een hoog niveau van tinnitus-distress. Periodes waarin behandeld wordt en niet behandeld wordt, volgen elkaar op, en telkens wordt een gestandaardiseerde vragenlijst afgenomen. De behandeling bestaat uit zes geprotocolleerde EMDR-sessies van 90 minuten. De EMDR-behandeling richtte zich op het verwerken van de gebeurtenissen waardoor het geluid zijn negatieve betekenis kreeg, nare ervaringen met de tinnitus of een schrikbeeld betreffende de toekomst. Analyse van de data liet zien dat na behandeling met EMDR de tinnitus-distress significant was afgenomen in vergelijking tot na de wachtlijstperiode. De behandeleffecten bleven stabiel na drie maanden follow-up. Er traden geen negatieve bijwerkingen van de EMDR op.

PsyXpert
Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Tinnitus distress: stand van zaken en nieuwe behandelopties’ door Marian Rikkert (klinisch psycholoog-psychotherapeut), dr. Yanda van Rood (klinisch psycholoog-psychotherapeut) en Carlijn de Roos (klinisch psycholoog-psychotherapeut). Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2019-2. Na het bestuderen van dit artikel weet u:

• wat de definitie van tinnitus is;
• het onderscheid tussen diverse vormen van tinnitus;
• meer over prevalentie, oorzaken en gevolgen van tinnitus;
• meer over psychologische verklaringsmodellen van tinnitus;
• wat de diverse behandelmogelijkheden bij tinnitus zijn;
• meer over het meest recente onderzoek naar EMDR bij tinnitus.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.