Geaccrediteerde nascholing
Menu

Transdiagnostiek bij eetstoornissen: het CBT-E-model

  • 00Inleiding
  • 01Oorzaken
  • 02Een transdiagnostische visie
  • 03Transdiagnostische behandeling voor eetstoornissen*
  • 04Effectiviteit
  • 05Conclusie
  • 06Reacties (1)

Samenvatting

Transdiagnostiek bij eetstoornissen: het CBT-E-model

Samenvatting van geaccrediteerde e-learning

Cognitive-behavioral therapy – enhanced (CBT-E) is een cognitief-gedragstherapeutische behandeling die geschikt is voor anorexia nervosa, bulimia nervosa en de eetbuistoornis. De behandeling berust op het transdiagnostisch model voor eetstoornissen. Effectiviteitsstudies wijzen erop dat deze behandelmethode op zijn minst even effectief is als andere behandelvormen.

DSM
In de DSM werd het concept anorexia nervosa in 1952 in de eerste editie opgenomen. In de DSM-5 zijn ten opzichte van haar voorganger weer wijzigingen aangebracht. Zo is onder meer het aantal eetstoornissen uitgebreid, is de vroegere eetstoornis NAO komen te vervallen en zijn twee rubrieken voor ‘andere gespecificeerde en ongespecificeerde voedings- of eetstoornissen’ toegevoegd (ORFID). In dit artikel over transdiagnostische factoren bij eetstoornissen beperken we ons tot de klassieke eetstoornissen anorexia nervosa, bulimia nervosa en de eetbuistoornis.

Oorzaken
Eetstoornissen hebben geen specifieke oorzaak. Vaak is een eetstoornis het resultaat van één of meerdere factoren. Genetische, neurologische, ontwikkelings-, traumatische en omgevingsfactoren spelen allemaal een rol. CGT is al jarenlang de eerstekeuzebehandeling voor bulimia nervosa en de eetbuistoornis. De meest toegepaste vorm van CGT-behandeling is gericht op het veranderen van specifieke gedragingen en gedachten die de eetstoornis onderhouden.

Een transdiagnostische visie
Fairburn en collega’s ontwikkelden een transdiagnostisch model voor eetstoornissen. Transdiagnostische factoren komen in wisselende mate bij bijna elke eetstoornispatiënt voor en houden voor een belangrijk deel de eetstoornis in stand. Fairburn onderscheidt vier kernfactoren die bij iedere eetstoornispatiënt in meer of mindere mate aanwezig zijn:

  • de bezorgdheid over en overwaardering van eetgedrag, gewicht en lichaamsvorm
  • extreem dieet houden
  • eetbuien
  • braken, laxeren, overmatig bewegen

Transdiagnostische behandeling
CBT-E is een geïndividualiseerde flexibele protocollaire behandeling voor eetstoornissen bestaande uit verscheidene specifieke modules. Doelstelling is het herstel van specifieke eetstoornispathologie. Het oorspronkelijke protocol bestaat uit twee versies: CBT-Ef en CBT-Eb. CBT-Ef is een gefocuste vorm van CBT-E. Centraal staat de kernpathologie, i.c. de overwaardering van het eet- en compensatiegedrag. De brede versie wordt aangeboden als er ook sprake is van klinisch perfectionisme, stemmingswisselingen of een basaal laag zelfbeeld. De korte CBT-Ef-versie omvat twintig sessies, de langere CBT-Eb-versie veertig sessies. Gestart wordt met het opstellen van een gezamenlijke agenda. Eetregistratie wordt gestart, behandeldoelen worden geformuleerd en de vooruitgang wordt regelmatig geëvalueerd. De laatste sessies staan in het teken van terugvalpreventie.

Geschiktheid
CBT-E is een veelbelovende behandelmethode voor alle eetstoornissen. De studies tot op heden laten vergelijkbare of zelfs betere resultaten zien dan bij andere therapievormen. CBT-E lijkt op dit moment vooral geschikt te zijn voor min of meer enkelvoudige eetstoornissen die beschreven kunnen worden met het transdiagnostisch model. Of dat ook van toepassing is op patiënten met meervoudige problematiek kan op basis van onderzoek nog niet worden beoordeeld. Ook zijn er nog weinig gegevens over de lange termijn, terugval of additionele behandelingen bekend.

-----

Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Transdiagnostiek bij eetstoornissen: het CBT-E-model’ door drs. P.J. Daansen MBA (klinisch psycholoog/psychotherapeut en bedrijfskundige) en M.L.H. Scholten MSc. (psycholoog), verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2018-4.
Na het bestuderen van dat artikel:

  • bent u op de hoogte van de belangrijkste wijzigingen in de classificatie van eetstoornissen in de DSM-5;
  • kent u enkele oorzaken voor het ontstaan van eetstoornissen;
  • kunt u de belangrijkste transdiagnostische factoren bij eetstoornissen benoemen;
  • kunt u de kernpathologie van een eetstoornis beschrijven;
  • kunt u het verschil aangeven tussen CBT-Ef en CBT-Eb.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Daansen P.J. MBA
Scholten, M.L.H. Msc.
Thema Hoofdartikel - Behandelen
Accreditatie 1 accreditatiepunt
Publicatie 21 december 2018
Editie PsyXpert - Jaargang 4 - editie 4 - 2018-4

Leerdoelen

Na het bestuderen van dit artikel:

  • bent u op de hoogte van de belangrijkste wijzigingen in de classificatie van eetstoornissen in de DSM-5;
  • kent u enkele oorzaken voor het ontstaan van eetstoornissen;
  • kunt u de belangrijkste transdiagnostische factoren bij eetstoornissen benoemen;
  • kunt u de kernpathologie van een eetstoornis beschrijven;
  • kunt u het verschil aangeven tussen CBT-Ef en CBT-Eb.