Geaccrediteerde nascholing
Menu

Van onderbuik naar zelfonthulling

  • 00Inleiding
  • 01Zelfonthulling
  • 02Zelfonthulling en kenmerken therapeut
  • 03Schema’s en modi van therapeut
  • 04Valkuilen schematherapie en het zelfonthullen
  • 05Als je onderbuik kan praten
  • 06Vijf stappen om te oefenen met zelfonthulling
  • 07Conclusie
  • 08Reacties (0)

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing

Zelfonthulling is het opzettelijk (spontaan of intentioneel) en verbaal onthullen van persoonlijke gevoelens, gedachten, indrukken, ervaringen, feiten, zienswijzen, waarden of werkwijzen binnen de therapeutische relatie. Een goede schematherapie kan niet zonder zelfonthulling, omdat deze sterk verbonden is met het werken met limited reparenting. De empathische confrontatie is bijvoorbeeld een techniek waarbij zelfonthulling een centrale rol speelt. Maar er zijn spelregels verbonden aan een therapeutische zelfonthulling. In deze samenvatting van een artikel, zoals verschenen in PsyXpert 2020-04, gaan we dieper op dit onderwerp in.

Er worden door Schnellbacher vier soorten zelfonthulling onderscheiden:

  1. Onthullingen over ervaringen of feiten in het leven van de therapeut buiten de therapiesessie of over persoonlijke zienswijzen of waarden.
  2. Duidelijkheid verschaffen over het gedachteproces van de therapeut, de drijfveren en beweegredenen van zijn handelen, de affectieve toestand van de therapeut.
  3. Onthullingen van gevoelens, gedachten of beelden die gewekt worden door het verhaal van de cliënt.
  4. Onthullingen over ervaringen van de patiënt in de therapeutische relatie en met de cliënt in de interactie.

Tegenoverdracht
Het onderwerp zelfonthulling bespreken kan niet zonder stil te staan bij het begrip (tegen)overdracht. Samenvattend kunnen we onder het begrip tegenoverdracht verstaan: het bewust zijn en worden van zichzelf in de therapeutische relatie met de ander. De therapeut weegt zelf af of hij deze gevoelens en gedachten deelt met de patiënt. Richtinggevend bij deze afweging is, of er sprake is van meer objectieve of subjectieve reacties van de therapeut in de relatie met de patiënt.

Subjectieve en objectieve tegenoverdracht
Voor een goede zelfonthulling is het van belang onderscheid te kunnen maken tussen subjectieve en objectieve tegenoverdracht. Met andere woorden, hoe weet je wanneer een reactie meer van jezelf is of wanneer het een reactie is die de meeste mensen zouden hebben op dit gedrag? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het nodig de eigen schema’s en modi goed te kennen.

Valkuilen schematherapie en het zelfonthullen
Limited reparenting kan soms schadelijk zijn als:

  • er geen goede balans is tussen steun en frustratie
  • de therapeutische relatie gaat werken als een zelfsusser
  • als pijnlijke jeugdervaringen vermeden worden
  • als de therapeut het gevoel heeft dat de corrigerende ervaringen die hij aangeboden heeft door de therapeutische relatie afdoende zijn

Conclusie
Concluderend kan worden gesteld dat zelfonthulling geen gemakkelijke techniek is, die zomaar toegepast kan worden zonder dat de therapeut hierin wordt opgeleid en begeleid. Zelfonthulling zou vaker als onderdeel van zijn supervisie of leertraject besproken dienen te worden. Naar aanleiding van de eerdergenoemde kenmerken is het begrijpelijk dat therapeuten vaker terugdeinzen voor het onthullen of twijfelen of ze wel het goede doen. Het is belangrijk hierbij te bedenken dat de waarde van een onthulling vooral wordt bepaald door het therapeutisch effect ervan.

PsyXpert
Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Van onderbuik naar zelfonthulling’ door drs. Guido Sijbers, klinisch psycholoog, psychotherapeut en drs. Wiesette Krol, klinisch psycholoog, psychotherapeut, beiden managing director Huis voor Schematherapie/Academie voor Schematherapie. Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2020-4.

Na het bestuderen van dit artikel:

  • kunt u een definitie geven van het begrip zelfonthulling;
  • kunt u uitleggen welke verschillende vormen van zelfonthulling er zijn;
  • kunt u het verband uitleggen tussen (tegen)overdracht en zelfonthulling;
  • begrijpt u welke plek zelfonthulling inneemt binnen schematherapie;
  • kent u voorbeelden van een goede en een minder goede zelfonthulling;
  • weet u wanneer een zelfonthulling therapeutisch relevant is;
  • kunt u dit onderwerp vaker agenderen in inter- en supervisie.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1.5 of 1.0 PE-punt behalen (kan variëren per vereniging).

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Sijbers, heer G.
Krol, mevrouw W. J.
Thema Hoofdartikel - Diagnostiek
Accreditatie 1,5 accreditatiepunten
Publicatie 23 december 2020
Editie PsyXpert - Jaargang 6 - editie 4 - 2020-4

Leerdoelen

Na het bestuderen van dit artikel:

  • kunt u een definitie geven van het begrip zelfonthulling;
  • kunt u uitleggen welke verschillende vormen van zelfonthulling er zijn;
  • kunt u het verband uitleggen tussen (tegen)overdracht en zelfonthulling;
  • begrijpt u welke plek zelfonthulling inneemt binnen schematherapie;
  • kent u voorbeelden van een goede en een minder goede zelfonthulling;
  • weet u wanneer een zelfonthulling therapeutisch relevant is;
  • kunt u dit onderwerp vaker agenderen in inter- en supervisie.