Demoralisatie bij onze patiënten in de GGZ: een niet te onderschatten factor

Samenvatting

Demoralisatie is vaak de belangrijkste reden waarom patiënten hulp zoeken in de GGZ. Hoewel demoralisatie en het herstel van moraal al in de jaren zeventig van de vorige eeuw als belangrijke factoren in psychotherapie werden gezien, is er pas sinds 2000 een grotere belangstelling voor. Aanvankelijk was dit in de palliatieve zorg voor ernstig zieke kankerpatiënten, en later in toenemende mate ook in de psychiatrie. Demoralisatie is in de kern het verlies van hoop, een gevoel van subjectieve incompetentie én het verlies van betekenis en doel in het leven, gepaard gaande met emotioneel leed. Demoralisatie komt bij bijna alle psychische aandoeningen voor en is daarmee een transdiagnostische factor. In dit artikel gaan we na hoe verschillende auteurs demoralisatie beschrijven en onderzoeken. We beschrijven de differentiële diagnostiek van depressie: een aanpassingsstoornis. We geven een overzicht van de beschikbare meetinstrumenten om demoralisatie in kaart te brengen, en doen verslag van een vragenlijstonderzoek naar prevalentie en ernst van demoralisatie onder patiënten GGZ, vergeleken met een normale bevolkingsgroep (GZ-opleidelingen).