Luister eens naar kwetsbare psychiatrische patiënten

PsyXpert, nascholingstijdschrift over psychotherapie, publiceert geregeld verhalen in het kader van antistigmatisering. Ditmaal leest u een deel van de ingezonden brief van Annemarie van Essen, die eerder verscheen in NRC Next (5 januari 2020). Met toestemming publiceert PsyXpert de brief opnieuw. Aansluitend interviewde PsyXpert Annemarie over de reacties die ze naar aanleiding van haar brief ontving.

‘Ik ben niet zo maakbaar als ik zou willen’, schrijft Annemarie van Essen in haar brief. ‘Maar door de huidige berichtgeving over psychiatrie bestaat die verwachting wel.’

Dirk de Wachter en Damiaan Denys
Annemarie kwam ertoe een brief naar NRC Next te sturen nadat ze allerlei meningen en stellingnames over de moderne ggz in de media voorbij zag komen, veelal vanuit de visie van hulpverleners. In het interview licht ze haar actie toe: “Ik volgde een cyclus in de Correspondent over de GGZ. In diezelfde tijd kwam Dirk De Wachter met zijn boek, waarin hij schreef dat wij niet meer gewend zijn om te lijden. En Damiaan Denys had een jaar eerder in de NRC een interview gegeven, waarin hij stelt dat het niet normaal is om mooi en succesvol te zijn. Toen moest ik wel reageren. Ik las erin, dat er te veel mensen gebruikmaken van de GGZ, dat je je niet moet aanstellen, en dat ik met mijn ‘consumeren’ de GGZ bezet houd. Ook werd ik geraakt door de impliciete boodschap dat mensen verwachten dat alles maakbaar is, dus dat alle problemen aan te pakken zijn.”

Herstel, maar niet hersteld
In haar brief vertelt Annemarie over haar situatie. ‘Ik heb complexe PTSS, depressie en aanverwante problematieken. Hoewel het me nu beter gaat dan in de eerste jaren, kan ik mezelf in de verste verte niet ‘beter’ noemen. Er is sprake van herstel, maar dat is wat anders dan hersteld zijn. Als psychiatrisch onderwerp van gesprek heb ik geleerd dat iedereen daar iets van mag vinden, en dat ik dat moet beschouwen als opbeurende kritiek, feedback en welgemeende adviezen. Ook als het pijn doet.’

Medestand
Ook schrijft Annemarie wat deze publieke opinie voor haar betekent. ‘De meeste mensen in mijn omgeving verdiepen zich niet in de nuances van de ronkende stellingnames over de nieuwe ggz. En dus ben ik niet alleen behept met een psychiatrisch ziektebeeld, maar moet ik mijzelf ook nog eens verdedigen tegen eenieder die daar terloops iets over gelezen of gehoord heeft. Dit moet ik doen in al mijn kwetsbaarheid en met de realiteit van alledag. Ik zou graag eens wat medestand willen ervaren. Dat er nu eens partij wordt gekozen voor de groep die al in de hoek van de klappen staat. De groep die ternauwernood overeind blijft, die in de publieke opinie telkens weer geconfronteerd wordt met dat rigide gepolariseerde beeld van de maakbare psychiatrie. Geloof me, ik zou er alles voor over hebben om weer gemaakt te zijn.’

Positieve reacties
Op de brief heeft Annemarie veel positieve reacties gehad, vertelt ze in het interview. “Met een aantal mensen ben ik echt in gesprek geraakt over de chroniciteit van mijn klachten. Het heeft mij gevoed met het idee dat ik hier niet alleen in sta. En het is goed voor mijn zelfvertrouwen, dat ik in mijn kracht sta met mijn kwetsbaarheid. Schaamte groeit in het donker, dus je kunt er maar beter woorden aan geven.”

Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het anti-stigmaverhaal verschenen in PsyXpert, editie 2020-2. Meer anti-stigmaverhalen lezen? Kijk op www.psyxpert.nl/abonneren.