Geaccrediteerde nascholing
Menu

Wanneer het erop aankomt

Motiverende gespreksvoering bij suïcidaal gedrag

Door op 26-06-2020
  • 00De essentie van motivatie
  • 01Motiverende gespreksvoering
  • 02Evidentie
  • 03Reacties (0)

Samenvatting

Samenvatting van geaccrediteerde nascholing

Motiverende gespreksvoering is een praktische interventie die allerlei vormen van destructief gedrag blijkt te kunnen verminderen in de meest uiteenlopende doelgroepen. In deze samenvatting van een artikel zoals verschenen in PsyXpert, wordt besproken wat motiverende gespreksvoering is, hoe het werkt en op welke manier het gebruikt kan worden om het risico op zelfdoding te verminderen. Ook de ontstaanswijze en de diagnostiek van suïcidaal gedrag komen aan de orde.

Mensen zijn ergens voor gemotiveerd als aan vier voorwaarden voldaan is: allereerst moet iemand een reden hebben om het te doen. Hij of zij moet het willen. Alleen iets willen is echter niet genoeg, iemand moet ook geloven dat het haalbaar is en bereid zijn de kosten ervoor op te brengen. Dan is iemand gemotiveerd om het te doen, maar om het ook écht te doen moet hij of zij het natuurlijk ook nog kunnen. Bij het doen van een suïcidepoging is dit niet anders.

Basiselementen
Motiverende gespreksvoering bestaat uit vier processen: ‘Engageren’ en ‘Focussen’ zijn vooral gericht op het optimaliseren van de werkrelatie en vormen samen de basis voor de processen ‘Ontlokken’ en ‘Plannen’, waarin daadwerkelijk aan het versterken van motivatie wordt gewerkt. Tijdens alle processen wordt vrijwel uitsluitend gebruikgemaakt van een select groepje gesprekstechnieken, waarin onder meer het stellen van open vragen, reflecteren, samenvatten en het benadrukken van autonomie een rol spelen.

Proces 1: Engageren
In de eerste fase van het gesprek is het zorgen voor een goede werkrelatie het enige doel: er wordt bijvoorbeeld nog niet geprobeerd om informatie te vergaren of iets te veranderen aan wat iemand denkt, doet of voelt, zelfs niet als dit behoorlijk heftig is.
Proces 2: Focussen
Tijdens motiverende gespreksvoering wordt regelmatig expliciet besproken wat er besproken zal worden. Dit wordt ‘focussen’ genoemd. Focussen voorkomt dat de gesprekspartners direct al op een ander spoor belanden, of het gesprek chaotisch of gezapig wordt. Bij focussen is het van belang iemands autonomie te benadrukken. Meestal gebeurt dat door iemand simpelweg toestemming te vragen om over het betreffende onderwerp te praten.
Proces 3: Ontlokken
Tijdens het derde proces van motiverende gespreksvoering wordt geprobeerd om iemands suïcidale gedrag te verminderen. Dat gebeurt door dissonantie op te wekken: een subtiel, onaangenaam gevoel, dat ontstaat als we onszelf erop betrappen dat we niet consequent zijn. Als ons gedrag niet strookt met onze opvattingen, bijvoorbeeld, of we er opvattingen op nahouden die niet met elkaar verenigbaar zijn. Die dissonantie wordt opgewekt door mensen te stimuleren zoveel mogelijk dingen te zeggen die niet helemaal stroken met hun suïcidale gedrag.
Proces 4: Plannen
Wanneer iemand voldoende gemotiveerd lijkt om te werken aan het voorkómen van zelfdoding, kan gestart worden met het vierde en laatste proces van motiverende gespreksvoering, waarin een plan geformuleerd wordt om het risico op suïcide te verlagen.

Onderzoeken
Meerdere onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat hulpverleners suïcide nauwelijks beter kunnen voorspellen dan toeval, ook niet met behulp van taxatie-instrumenten. Toch kan het nodig zijn hiernaar enig onderzoek te doen, bijvoorbeeld om aan regelgeving te voldoen of aangrijpingspunten te vinden voor andere interventies dan motiverende gespreksvoering.

Evidentie
De effectiviteit van motiverende gespreksvoering voor suïcidaal gedrag is onderzocht in een pilotstudie, die vond dat één of twee sessies tot een aanzienlijke afname in suïcidale ideatie leidden. In een RCT kon de toegevoegde waarde hiervan echter niet worden vastgesteld (hierbij moet wel worden opgemerkt dat de controlegroep in dit onderzoek een behoorlijk intensieve klinische behandeling aangeboden kreeg). Motiverende gespreksvoering voor suïcidaal gedrag staat kortom nog in de kinderschoenen, maar lijkt veelbelovend.

PsyXpert
Dit artikel is een sterk verkorte weergave van het nascholingsartikel ‘Wanneer het erop aankomt’ door Wilco Janssen, GZ-psycholoog bij 113 Zelfmoordpreventie en Teije Koopmans, klinisch psycholoog bij Stichting Valk. Het volledige artikel is verschenen in nascholingsmagazine PsyXpert, editie 2020-2. Na het bestuderen van dit artikel:

  • weet u wat motiverende gespreksvoering bij suïcidaal gedrag inhoudt;
  • begrijpt u waarom motiverende gespreksvoering effectiever is dan het exploreren van het hoe en waarom van suïcidaal gedrag;
  • weet u uit welke fasen of processen motiverende gespreksvoering bij suïcidaal gedrag bestaat;
  • weet u welke gesprekstechnieken gebruikt kunnen worden in deze motiverende gespreksvoering.

Bent u psychiater, klinisch psycholoog, NVP-lid of Eerstelijnspsycholoog NIP? Dan kunt u de bijbehorende e-learning vinden op www.psyxpert.nl en 1 PE-punt behalen.

Bent u lid? Log in om het volledige artikel te bekijken of om te reageren.

Abonneren

Informatie over dit artikel

Auteurs Janssen, W.
Koopmans, T.A. ,
Thema Hoofdartikel - Diagnostiek
Accreditatie 1 accreditatiepunt
Publicatie 26 juni 2020
Editie PsyXpert - Jaargang 6 - editie 2 - 2020-2

Leerdoelen

Na het lezen van dit artikel:

  • weet u wat motiverende gespreksvoering bij suïcidaal gedrag inhoudt;
  • kent u de zin en onzin van de diagnostiek van suïcidaal gedrag;
  • weet u uit welke fasen of processen motiverende gespreksvoering bij suïcidaal gedrag bestaat;
  • weet u welke gesprekstechnieken gebruikt kunnen worden in deze motiverende gespreksvoering.